Om mij als Europese burger in te schrijven in Zweden, want ik ben van plan om hier langer dan 1 jaar te wonen, moet ik mij melden bij Skatteverket, de Zweedse belastingdienst.
De Zweedse belastingdienst.
Op de eerste maandag nadat ik de sleutel van mijn huis heb gekregen, maandag 4 september 2017, rij ik naar Ljungby toe. De dichtsbijzijnde plaats met een kantoor dat op maandag open is. Aangekomen om kwart voor tien in de ochtend staat er al een lange rij wachtenden, oeps. Gelukkig blijkt dat de meeste mensen voor het arbeidsbureau komen dat in hetzelfde gebouw zit. Om 10 uur gaat de deur open en nadat ik een nummertje heb getrokken kan ik wachten tot ik aan de beurt ben. Na een uurtje wachten is mijn nummer aan de beurt en in mijn beste Zweeds geef ik aan dat ik weinig Zweeds praat en vraag ik of ze Engels spreekt. Nee, ik praat Zweeds is haar korte antwoord. Dus probeer ik in het Zweeds uit te leggen dat ik mij kom inschrijven. En weg is ze weer. Even later komt ze terug met een formulier, zegt dat ik moet meelopen naar een statafel, geeft mij het formulier en een pen en zegt dat ik dit moet invullen en als ik klaar ben mag ik me weer bij haar melden.
Gelukkig is het formulier wel in het Engels, dat maakt het invullen wel zo gemakkelijk. Ik schrijf mij in op basis van eigen vermogen. Dat is 1 van de mogelijkheden om je als EU burger te vestigen in een ander land dat lid is van de Europese unie. Naast een x bedrag aan eigen geld, eerlijk gezegd heb ik nooit ergens kunnen vinden hoe hoog dat bedrag precies moet zijn, maar ik lees ergens dat zo’n €15.000,- per volwassen persoon voldoende zou moeten zijn om jezelf een jaar te onderhouden, moet je een eigen ziektekostenverzekering hebben van minimaal een jaar en met een dekking van minimaal een ton in euro’s voor medische kosten. Bij mijn vertrek uit Nederland heb ik mij netjes volgens de regels uitgeschreven bij de gemeente en op dat moment ben ik niet meer verzekerd voor ziektekosten. Dus heb ik een internationale particuliere ziektenkostenverzekering bij Ooms afgesloten, deze dekt alle medische kosten die ik eventueel maak. Naast mijn spaarpotje voldoe ik dus aan de gestelde eisen om mij in Zweden in te schrijven en een persoonsnummer te krijgen.
Met een ingevuld formulier en de benodigde papieren van de bank en de verzekeringspolis ga ik op zoek naar de vrouw die mij helpt en na even wachten kan ik de papieren afgeven. De vrouw maakt kopietjes van alle documenten en ook van elke pagina van mijn paspoort, geen idee wat het nut van dat laatste is, mijn paspoort is net een paar maanden oud, er staat dus niks in, maar goed. Na een check of ik wel de persoon ben van het paspoort waarbij er zowaar een glimlach vanaf kan, omdat ik de juiste persoon blijk te zijn kan ik weer vertrekken. Niet echt een warm en vriendelijk welkom in Zweden.
Ik ga gelijk maar boodschappen doen, want in de kommun (gemeente) waarin ik woon zijn niet zoveel winkels als hier. Later in de middag rij ik nog naar de kommun om een bankrekening te openen. Officieel kan dat niet zonder persoonsnummer, maar ik probeer het gewoon. Ik stap binnen bij een plaatselijke bank en ik heb geluk, juist omdat dit zo’n kleine plaatselijke bank is willen ze met een fake persoonsnummer wel een bankrekening voor mij aanmaken. Dat is mooi, want elke keer dat ik met mijn Nederlandse pinkaart iets betaal spek ik de Rabobank met wisselkoerscommissie, aangezien je in Zweden met kronen betaald en niet met euro’s.
Vervolgens begint het wachten en na drie weken krijg ik een brief, afgewezen. De reden van afwijzing, ik zou een zorgverzekering voor slechts 1 maand hebben. Op de polis staat, in het engels nota bene en niet in een of andere exotische taal, dat het om een yearly verzekering gaat, naast het maandbedrag dat ik moet betalen. Ach ja, wie weet er een nog stomzinnigere reden om mijn aanvraag af te wijzen.
Ik bel direct met Ooms en vraag hen mij een brief te sturen waarin duidelijk staat dat het om een verzekering van september 2017 tot september 2018 gaat, dus met een datum, zodat Skatteverket dit ook begrijpt. De brief wordt mij toegestuurd en ligt een week later in de bus. Klaar voor aanvraag nummer 2, ga ik deze keer naar een andere plaats in de hoop daar iemand te treffen die wel inziet dat ik aan de regels voldoe. In Älmhult aangekomen is het daar ook best druk zo vroeg in de ochtend. Hier gaat het vooral om medewerkers van de grote bekende meubelboer, die hulp krijgen bij het indienen van hun aanvraag door een medewerker van dit bedrijf.
Het wachten duurt deze keer minder lang en nu wil men wel engels tegen mij praten. Ik krijg hetzelfde formulier om in te vullen en ondanks dat ik aangeef al eerder een aanvraag te hebben gedaan met de stupide reden voor afwijzing , moet ik gewoon de hele procedure opnieuw doorlopen, inclusief de kopietjes van alle documenten, wat een papierverspilling is dit. Blijkbaar kon hij aan mijn gezicht zien hoe blij ik ben met mijn eerdere afwijzing, want tijdens het wachten op het maken van de kopietjes krijg ik een vragenformulier met het verzoek dit zo eerlijk mogelijk in te vullen. De vragen gaan vooral over hoe ik het bezoek aan het kantoor ervaar en dat is deze keer een prettige ervaring, dus erg veel kan ik niet kwijt op het formulier. Ik schrijf nog wel op dat het zinvoller is om vragen te stellen over de behandeling van de aanvraag, daar kan volgens mij nog wel een verbetering plaatsvinden. Nadat ik welkom word geheten in het bos, Zweden, vertrek ik voor een dagje meubelboer met gratis WIFI, kan ik mooi mijn volgelopen mailbox wegwerken.
Wederom moet ik enkele weken wachten op de brief, en mijn aanvraag is weer afgewezen. Dit is vermoeiend zeg en een geld- en tijdverspilling, niet alleen voor mij, maar ook voor de Zweedse belastingbetaler. Deze keer is de reden, de zorgverzekering heeft geen dekking van een ton per jaar. En ja, ik heb het geluk dat de aanvraag door dezelfde medewerker in behandeling is genomen, joepie.
Het komt er dus op neer dat mijn zorgverzekering te goed is, omdat ze alle kosten dekken en daarom nergens opschrijven dat ze een ton, een miljoen of wat voor bedrag dan ook aan kosten dekken, want ze dekken immers alle kosten. Iemand die dus een aanvraag indient met een minder goede zorgverzekering, waarbij in de regeltjes staat dat ze een ton per jaar aan medische kosten dekken krijgt wel een persoonsnummer. Als iemand mij hier de logica van kan uitleggen, dan hoor ik dit graag, want ik begrijp er helemaal niks van.
Weer bel ik met Ooms. Ik blijk alle papieren te hebben die nodig zijn en Ooms kan daarom niks meer voor mij doen. De medewerker verteld mij dat de bureaucratische landen Zwitserland en Zweden de enige landen zijn die vaker moeilijk doen, dat geluk heb ik dus weer. Ik krijg het advies om dan maar een Zweedse privezorgverzekering af te sluiten. Iets dat volgens mij onmogelijk is zonder persoonsnummer, geen idee, ik ga ook geen moeite doen om dit uit te zoeken, want ik ben een beetje klaar met dit gedoe.
Terwijl ik toch wel het een en ander gewend ben op het niveau van bureaucratisch geneuzel. Ik heb immers enkele jaren op een tropisch stukje Nederland gewoond waar de lunch en gelakte nagels voor overheidsmedewerkers belangrijker waren dan klantvriendelijke behulpzaamheid. En bij mijn vertrek heb ik een circuit langs 5 overheidsinstanties afgelegt waarbij ik zegeltjes en stempeltjes, welkom in de 21ste eeuw, moest verzamelen om legaal terug naar Nederland te kunnen keren. Dit alles heb ik met een glimlach doorstaan ;-). En ook bij terugkomst in Nederland kreeg ik te maken met bureaucratische logica. Als geboren Nederlandse, met twee Nederlandse ouders en de Nederlandse nationaliteit kreeg ik een brief van de gemeente dat ik mij moest melden voor een inburgeringscursus, hahaha, goede grap. Die brief heb ik gelijk in de oudpapierbak gegooid, wat een onzin.
Ik besluit om nog een laatste poging te doen om dit stomme overheidsnummer te verkrijgen. Het probleem is dat je hier erg weinig kunt zonder persoonsnummer. Een huis kopen is geen enkel probleem, maar verder kun je weinig, pure discriminatie, is mijn ervaring. Zo kan ik bijvoorbeeld geen auto kopen, geen internet abonnement afsluiten en geen klantenkaart van winkels krijgen en daarmee klantenkorting. Bij uitschrijving vanuit Nederland is de autoverzekering van mijn Nederlandse auto nog maximaal een half jaar geldig, ik moet daarom toch echt een Zweedse auto kopen. Want zonder een auto kan ik hier på landet immers niet normaal functioneren, even naar de bushalte lopen om boodschappen te doen bijvoorbeeld zit er niet in, geen bushalte in de verste verte te bekennen hier. Gelukkig blijk ik erg aardige behulpzame Zweedse buren te hebben die mij wel aan een auto willen helpen, maar dit is natuurlijk krankzinnig. Van een normale zelfstandig functionerende vrouw verandert de Zweedse overheid mij in een hulpbehoevend afhankelijk persoon, niet omdat ik geen geld heb of niet normaal zou kunnen functioneren, nee, enkel omdat men niet verder kan kijken, laat staan nadenken, dan in regeltjes.
Het is inmiddels al eind oktober als ik voor poging nummer 3 naar Hässleholm rij. Een plaats in een andere provincie, misschien helpt dat. Hetzelfde riedeltje met invullen en kopieren volgt in een rustig kantoor. Deze keer voeg ik ook het koopcontract van mijn huis toe om te kopieren, omdat ik ergens lees dat dit helpt. Vraag me niet waarom, maar alles dat kan helpen is meegenomen. Voor vertrek krijg ik te horen dat mijn aanvraag naar Malmö opgestuurd wordt, hopelijk hebben ze daar een medewerker die wel met beide benen op aarde staat, in plaats van iemand die alleen volgens regeltjes kan handelen.
Enkele weken later krijg ik een brief met het verzoek voor aanvullingen. De brief van de bank waarin staat hoeveel geld ik heb is immers al van 1 augustus, ik moet een recent overzicht van mijn bankstatus geven. Daarnaast is het niet duidelijk of de zorgverzekering van Ooms voldoet aan de dekkingseis van een ton per jaar. Nu moet ik wel toegeven dat de polis en brief van Ooms niet uitblinken in duidelijkheid. Maar wat een wantrouwen jegens mij als burger. Alsof het logisch is dat ik zo’n groot bedrag in die korte tijd er doorheen heb gejaagd. Theoretisch mogelijk, maar niet erg realistisch, behalve als ik tegelijkertijd verslaafd zou zijn aan drank, drugs en gokken.
De aanvullingen mag ik mailen, per post versturen of op een kantoor aanleveren, wel binnen twee weken. Ik besluit voor mailen te gaan, de makkelijkste en goedkoopste manier, daar wil ik wel wat bytes van mijn Nederlandse mobiele telefoon van 1 GB per maand aan opofferen. Ik maak printscreens van mijn Nederlandse en Zweedse bankrekening en daarnaast voeg ik enkele pdf documenten met terms en conditions van de zorgverzekering, die ik op de website van Ooms vind, toe aan mijn mailbericht.
Enkele dagen na het versturen van mijn mail met bijlagen valt de verlossende brief met daarin mijn persoonsnummer in de bus. Hehe, het is gelukt, nu kan ik eindelijk een normaal leven hier gaan opbouwen en inburgeren, een aantal maanden later dan gepland, met dank aan een overheid die volgens de 21ste eeuwse normen het volste vertrouwen in haar burgers heeft, ahum.
Lang leve de bureaucratie!
